یارانه، ترجیح کوتاه‌مدت به بلندمدت

افزایش یارانه نقدی و پرداخت رقم های 200 یا 300 هزار تومانی امکان پذیر است. اما سوال اینجاست که این اتفاق چگونه رخ می دهد و چه تبعاتی برای اقتصاد ما به دنبال دارد. دولت می تواند با سیاست هایی از قبیل افزایش نقدینگی و چاپ پول و ... ، بودجه لازم را برای این کار فراهم کند اما نکته اینجاست که اجرای چنین سیاستی تا چه اندازه کارا بوده و به بهبود وضعیت معیشت و اقتصاد کشور کمک می کند. مساله ای که ما با آن روبرو هستیم این است که در سال های گذشته باور عمومی وجود داشت مبنی بر این که هزینه های دولت و به طور کلی اقداماتی که دولت برای بهبود وضعیت اقتصادی انجام می دهد چندان کارا و بهینه نیست و کمکی به بالا رفتن سطح رفاه خانوار نمی کند، در نتیجه بهتر است مستقیما هر ماهه بهایی را به مردم بپردازیم!

البته به طور کلی می توان گفت: زمانی که دولت سرمایه گذاری را در یک بخش عمومی زیربنایی یا توسعه ای مانند ایجاد راه یا ساخت مدرسه انجام می دهد این هزینه و سرمایه گذاری از یک صرفه جویی به مقیاس نسبت به هزینه هایی که توسط بخش خصوصی یا مردم یک منطقه انجام می شود، برخوردار است. بنابراین  سرمایه گذاری دولت از بازده بسیار بالاتری برخوردار خواهد بود. اما فرض کنید در این سرمایه گذاری یک فساد وجود دارد یا این سرمایه گذاری ناکارآمد بوده و بدون مطالعه انجام شده است به طور مثال در منطقه ای که اصلا نیازی به مدرسه یا استادیوم ورزشی ندارد، مدرسه یا ورزشگاهی مدرن و پرهزینه ساخته شود و از سوی دیگر در جایی که به دلیل تعداد زیادی دانش آموزان یا علاقه مندان به یک رشته ورزشی شدیدا نیاز به این امکانات وجود دارد، اقدامی صورت نگیرد. این به معنای اتلاف و استفاده ناکارا از منابع عمومی است که در اختیار دولت قرارگرفته است. اگر چنین اتفاقی در یک دولت شایع باشد ممکن است عده ای پرداخت نقدی پول به مردم را گزینه بهتری بدانند. شاید بنا به مشکلات و نواقص آشکاری که در عملکرد دولت قبل وجود داشت برخی پرداخت یارانه را امری منطقی ارزیابی کنند. اما به نظر می رسد که در سال های اخیر دولت سعی کرده بهتر و منطقی تر و با کارآمدی بیشتر هزینه کند. به طور مثال به نظر می رسد طرح هایی که برای کمک به محرومین در نظر گرفته شد به کل جامعه تسری پیدا نکرده و در مسیر هدفمندتری قرار گرفت. به همین جهت پرداخت یارانه نقدی به این شکل اقدام صحیحی به نظر نمی رسد. از سوی دیگر تصوری برای مردم ایجاد شده بود که این پول در واقع درآمدی برای آن هاست و فرد حق خود را از امکانات و منابع کشور دریافت می­کند و در نتیجه کسی به این فکر نمی کرد که یارانه تنها برای نیازمند و اقشار ضعیف جامعه است. وعده هایی که اخیرا برای ارائه مبالغ بالاتر نیز داده می شود بیشتر بر این موضوع دامن می زند.

نکته دیگر این است که حتی با فرض این که یارانه به نیازمندان واقعی می رسد با توجه به اینکه بخش بزرگی از آن ها با مشکلاتی نظیر آسیب های اجتماعی و اعتیاد یا بیماری صعب العلاج و پرهزینه روبرو هستند، پرداخت یارانه نقدی در بسیاری از موارد از هدف و مسیر خود منحرف شده یا به اندازه ای کم و ناچیز است که دردی از مشکلات دوا نمی کند. بنابراین مشخصا هدف از این وعده­ ها مباحث سیاسی و جلب آرای مردم است و نیازها و مشکلات مردم چندان دنبال نمی شود. تراژدی یا داستان غم انگیز این است که ممکن است هر فردی تنها منافع شخصی و کوتاه مدت خود را ببیند. چه شخصی که وعده پرداخت یارانه های آنچنانی می دهد و چه فردی که بابت دریافت این مبلغ، به آن کاندیدا رای می دهد تنها منافع شخصی و بسیار کوتاه مدت خود را دنبال می کنند و این می تواند برای کشور بسیار خطرناک باشد چرا که به منجر به هدررفت و عدم تخصیص بهینه منابع کشور می انجامد. اما نقطه امیدواری این است که خوشبختانه به نظر می رسد مردم به مضرات دریافت چنین یارانه ای از دولت تا حدودی پی برده اند. مردم درک کرده اند در کنار دریافت یارانه تورم، ناکارآمدی دولت، کمبود سرمایه گذاری عمرانی و توسعه ای را خواهند داشت.